Geen vast recept, geen onwrikbare stijl, maar elk gebouw zijn eigen aanpak. Erick van Egeraat, het brein achter onder meer The Rock, de universiteit van Leipzig, de waste-to-energy-plant in Roskilde en het Drents Museum, paart een enorme zeggingskracht aan oprechte verdieping in het verhaal achter elk gebouw. “Ik heb een soort vormgevings-ADHD.”
Door: Josette Gotz
“Tijdens je studie architectuur leer je analyseren waarom gebouwen en steden mooi of waardevol zijn. Heel interessant. En die analyse dan volkomen hermetisch sluitend weergeven. Maar omgekeerd werkt het niet: de ingrediënten uit die ontleding vormen geen recept voor een goed gebouw. Ik realiseerde me dat er meer moest zijn.”
“Ik maak geen gebouwen voor mezelf of de architectuurwereld. Ik heb een hekel aan het woord ‘conceptueel’. Een gebouw moet werken, geen afstand creëren, maar direct ervaarbaar zijn. Ook voor een nonchalante voorbijganger die niets van architectuur weet. Iedereen die een barokke kerk binnengaat, is op een of andere manier onder de indruk. Dat kun je niet zeggen van een grote witte muur met een zwart lijntje. Om die reden heb ik mijn werk een tijdje ‘moderne barok’ genoemd. Niet omdat mijn stijl altijd zo barok is, maar wel om het effect op de voorbijganger: aannemelijk!”
Shoppen in Siberië
“Mijn gebouwen zijn heel divers van aard. Enerzijds omdat ik wars ben van herhaling, ik heb een soort vormgevings-ADHD. Anderzijds, en vooral, omdat ik me heel erg verdiep in het probleem achter een gebouw. Aan een gebouw zit een verhaal vast, een context, een geschiedenis of een cultuur. En die is steeds anders. Als ik een shoppingcenter in Siberië ontwerp, houd ik er rekening mee dat deze mensen 90% van de tijd binnenshuis doorbrengen. De binnenkant moet dan misschien nog wel aantrekkelijker zijn dan de buitenkant.”
“Het is opvallend dat er nog steeds zo veel krakkemikkige gebouwen worden neergezet”
“Een verhaal kan sociaal-politiek zijn. In mijn Mecanoo-tijd maakte ik sociale huurwoningen die echt aantrekkelijk waren. Daarmee hoopte ik sociale achterstanden op te lossen. Ook vanuit de gedachte: als je een gebouw een zekere schoonheid geeft, maak je mensen trots en bied je soelaas. In essentie is dat ook een vorm van duurzaamheid: als iets kostbaar is, en verleidelijk mooi, zal een gebouw langer blijven staan. Elk gebouwd monument bewijst dat.”
“Of ik ga uit van de geschiedenis, bijvoorbeeld bij de universiteit van Leipzig. In 2004 won ik een prijsvraag voor mijn ontwerp voor het hoofdgebouw en auditorium, midden in het centrum, op de plek waar vroeger de dertiende-eeuwse universiteitskerk stond, de Pauliner Kirche. In 1968 werd de kerk opgeblazen door het Oost-Duitse regime en al 15 jaar woedde er een felle discussie over herbouw of reconstructie, tussen mensen uit de voormalige DDR en West-Duitsland. Met mijn ontwerp, helemaal nieuw, maar ook een elegante herinnering aan die kerk, krijgt iedereen iets van waarde.”
Discrepantie
“Wat me in mijn vakgebied opvalt is dat er nog steeds zo veel krakkemikkige gebouwen worden neergezet. Ik zie een enorme discrepantie tussen de overdaad aan perfecte, gelikte plaatjes waarmee we de hele dag geconfronteerd worden, en de werkelijkheid. Zoveel aandacht voor het plaatje, het beeld, het iconische van een gebouw, zo weinig voor de uitvoering: slecht sluitende deuren, onhandige verlichting, te krappe parkeerplaatsen. Dat kan toch niet? Kijk, wij willen allemaal een iPhone omdat hij werkt, hij is zó geperfectioneerd. Dat moet toch ook kunnen met onze gebouwen? De bouwwereld is nog steeds heel erg conservatief en oh zo traag. Maar ik zie een oplossing in meer pre-productie in de fabriek. Daarmee kunnen we het proces veel beter in de hand houden. Ik werk nu aan de eerste 100% duurzame wijk die zo wordt gebouwd. En voor ik ermee stop, wil ik graag nog één perfect gebouw neerzetten; net zo goed als een iPhone.’
Erick van Egeraat
Deze internationaal vermaarde Nederlandse architect was een van de oprichters van Mecanoo, begon in 1995 voor zichzelf als EEA en sinds 2009 als Design Erick van Egeraat. Heeft kantoren in Rotterdam, Moskou, Boedapest en Praag. Is tevens schrijver van meerdere boeken en professor aan de universiteit van Sofia.